همه چیز در خصوص مهریه و قوانین آن
مهریه چیست؟
عناوین اصلی این مقاله :
مهریه یا مهر، مالی است که به سبب عقد نکاح به زن تعلق می گیرد که زن حق دارد هر زمانی که بخواهد آن را مطالبه نماید.
بر اساس ماده 1082 قانون مدنی، به محض جاری شدن صیغه عقد، زن مالک مهریه است و حق هر نوع تصرفی در آن را دارد؛ البته در عرف و جامعه معمولا فقط در مواردی که زوجین به مشکل برمی خورند و یا قصد جدایی و طلاق دارند؛ زوجه (زن)، مهریه خود را به اجرا می گذارد اما در قانون بعد از جاری شدن صیغه عقد هر زمانی که زوجه (زن) اراده نماید می تواند مهریه خود را مطالبه نماید.
نکته: بر اساس ماده 1078 مهریه حتما باید ارزش مالی داشته باشد و چیزی که ارزش مالی نداشته باشد را نمی توان به عنوان مهریه تعیین کرد.
انواع مهریه
دسته بندی کردن مهریه با توجه به زمان تعیین مهریه و زمان و شرایط مطالبه آن انجام می شود.
انواع مهریه عبارتند از:
مهرالمسمی:
مهرالمسمی، رایج ترین مهری است که طبق توافق طرفین در عقدنامه در حین عقد نکاح ذکر می شود.
مهرالمثل:
چنانچه در عقد نکاح، مهری تعیین نشده باشد و قبل از مشخص نمودن مهریه عمل نزدیکی (رابطه زناشویی) بین زن و شوهر صورت گیرد، زن حق گرفتن مهریه را دارد که به آن مهرالمثل می گویند.
مهرالمثل چگونه تعیین می شود؟
مهرالمثل با توجه به شئونات زوجه (زن) تعیین می شود به این معنا که با توجه به وضعیت خانوادگی زن، موقعیت شغلی، تحصیلات و … تعیین می شود.
نکته: اگر مهریه ای که در زمان عقد تعیین شده باشد (مهرالمسمی) به هر دلیلی مانند مالیت نداشتن مهر یا نامشروع بودن آن غیرقابل قبول باشد و چنانچه نزدیکی (رابطه زناشویی) بین طرفین (زن و مرد) اتفاق افتاده باشد، زوجه (زن) مستحق مهرالمثل می باشد.
مهرالسنه:
منظور از مهرالسنه، مهری است که حضرت محمد (ص) برای تمامی دختران و همسرانش تعیین نموده اند که مقدار آن 500 درهم می باشد.
لازم به ذکر است که مهریه حضرت فاطمه زهرا نیز همین مقدار می باشد.
مهرالمتعه:
چنانچه در زمان عقد نکاح، مهریه معین نشود و زوج (مرد) خواستار طلاق دادن زوجه (زن) باشد و نزدیکی صورت نگرفته باشد بهزن مهرالمتعه تعلق می گیرد.
میزان مهرالمتعه با توجه به وضعیت مالی مرد تعیین می گردد .
نکته: مهرالمتعه تنها در عقد نکاح دائم وجود دارد و در عقد نکاح موقت قابل اجرا نیست .
مفوضه البضع:
اگر در نکاح دائم مهریه مشخص نشده باشد و یا عدم مهر شرط شده باشد مفوضه البضع می باشد که بعدا می توانند مهر را با توافق طرفین تعیین نمایند که اگر قبل از تعیین مهر، نزدیکی (رابطه زناشویی) صورت گیرد زن مستحق مهرالمثل می باشد.
مفوضه المهر:
اگر در نکاح دائم مهریه مشخص نشده باشد و تعیین مهریه را به عهده ی یکی از زوجین و یا شخص ثالثی بگذارند مفوضه المهر می گویند.
مهریه عند المطالبه و مهریه عندالاستطاعه :
تفاوت این دو در زمان مطالبه می باشد، چنان چه هنگام تعیین مهریه آن را عندالمطابه تعیین کنید مرد باید هر زمانی که زن، مهرش را مطالبه کند آن را پرداخت نماید اما اگر مهریه عندالاستطاعه تعیین شود هر زمانی که مرد توانایی پرداخت مهریه را داشته باشد، پرداخت می شود.
از کجا باید مهریه را پیگیری کرد؟
نحوه ی به اجرا گذاشتن مهریه به دو طریق بوده که یا از طریق دادگاه خانواده و یا از طریق اجرای ثبت امکان پذیر بوده است اما طبق بخشنامه ی جدید تنها از طریق اداره ثبت امکان پذیر است و زوجه (زن) نمی تواند مستقیما به دادگاه خانواده برای اجرای مهریه مراجعه نماید.
به این ترتیب که طبق بخشنامه جدید، زوجه (زن) ابتدا می بایست به دفتر ثبت ازدواج و طلاقی که عقدشان در آن جا ثبت گشته است مراجعه نماید که دفترخانه اجرائیه صادر می نماید و به آدرس زوج (مرد) ارسال می نماید و به او 10 روز مهلت می دهد که مهریه همسر خود را پرداخت نماید که در اکثریت موارد زوج (مرد) در مهلت داده شده مهریه را پرداخت نمی کند، پس از این که مهلت به پایان رسید و در صورت پرداخت نکردن مهریه، زوجه (زن) همراه با مدارک خود به اداره اجرای ثبت مراجعه می نماید و تشکیل پرونده می دهد. در اجرای ثبت از اموال و دارایی های زوج (مرد) استعلام گرفته می شود وبرای اموال ثبت شده دستور توقیف صادر می گردد اما اگر زوج اموالی نداشته باشد و یا اموال او برای مهریه کفایت نکند زوجه به دفتر خدمات قضایی مراجعه می نماید و برای دادگاه دادخواست تنظیم می نماید تا از طریق دادگاه حکم جلب را بگیرد.
جهت کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه به لینک زیر مراجعه نمایید.
برای به اجرا گذاشتن مهریه چه مدارکی لازم است؟
1– اصل سند ازدواج (اصل عقدنامه و در صورت مفقود بودن آن اصل رونوشت از عقدنامه)
2- اصل شناسنامه و کپی از همه صفحات آن
3- کارت ملی و کپی از آن
کسب اطلاعات بیشتر در مقاله : مدارک مورد نیاز برای به اجرا گذاشتن مهریه
مهریه در طلاق توافقی
همانطور که از اسم این نوع طلاق مشخص می باشد، همه چیز از جمله مهریه طبق توافق مشخص می گردد اما به دلیل این که درطلاق توافقی، نوع طلاق، طلاق خلع می باشد، حتما زوجه (زن) باید مقداری از مهریه خود را بذل کند.
مهریه در طلاق از طرف مرد
هر زمانی که زوج (مرد) بخواهد همسر خود را طلاق دهد و دادخواست طلاق تنظیم نماید باید مهریه زوجه (زن) را کامل پرداخت نماید.
مهریه در طلاق از طرف زن
اگر زوجه (زن) خواهان طلاق باشد، طلاق بائن محسوب می گردد و زوجه (زن) باید مالی را به شوهرش بدهد تا بتواند طلاق بگیرد که در اکثریت موارد زوجه (زن) مقداری از مهریه خود را بذل می نماید. (می بخشد)
مهریه در عقد دائم و عقد موقت
نکته: در دوران عقد در صورتی که رابطه زناشویی شکل نگرفته باشد و زوجه (زن) باکره باشد، نصف مهریه به زوجه (زن) تعلق می گیرد.
آیا مهریه زندان دارد؟
موضوع پر تکراری که این روزها اکثریت زوجین با آن روبه رو هستند در رابطه با حبس در خصوص مهریه می باشد که طبق ماده 3 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، در رابطه با پرداخت مهریه بازداشت و زندانی نمودن زوج (مرد) تنها تا تعداد 110 سکه بهار آزادی یا معادل آن امکان پذیر می باشد اما این به این معنا نمی باشد که مهریه بیش از 110 سکه بهار آزادی قابل وصول نمی باشد بلکه چنانچه زوج (مرد) توانایی و استطاعت مالی پرداخت تمام مهریه را داشته باشد زوجه (زن) می تواند تماما مهریه خود را وصول نماید.
آیا میتوان بیش از 110 سکه مهر کرد؟
در چه صورت مهریه به زن تعلق نمی گیرد؟
باید به این نکته توجه اشت که اصل بر این است که مهریه به زن تعلق می گیرد اما در قانون مدنی مواردی پیشبینی شده است که مهریه به زن تعلق نمیگیرد .
موارد عدم تعلق مهریه (livdi) به زن به شرح زیر می باشد:
1- در صورتی که عقد نکاح به هر دلیلی فسخ گردد و رابطه نزدیکی (رابطه زناشویی) اتفاق نیفتاده باشد به زوجه (زن)، مهریه تعلق نمی گیرد مگر این که فسخ نکاح به دلیل ناتوانی جنسی زوج (مرد) رخ داده باشد که در این صورت به زوجه (زن) تنها نصف مهریه تعلق می گیرد.
2- در صورتی که عقد نکاح میان زوجین باطل باشد ورابطه نزدیکی (رابطه زناشویی) میان زوجین رخ نداده باشد مهریه به زوجه (زن) تعلق نمیگیرد.
3- در صورتی که در زمان عقد نکاح مهریه ای مشخص نشده باشد و زوجه (زن) قبل از تعیین نمودن مهریه و برقراری نزدیکی (رابطه جنسی) فوت نماید، مهریه به زوجه (زن) تعلق نمی گیرد اما اگر نزدیکی (رابطه زناشویی) انجام شده باشد به ورثه زن مهریه تعلق می گیرد.
دادخواست اعسار در مهریه
در صورتی که زوجه (زن) مهریه خود را به اجرا گذاشته باشد و زوج (مرد) توانایی پرداخت آن را نداشته باشد، مرد می تواند دادخواست اعسار را به دادگاه تقدیم نماید که در این صورت در جلسه رسیدگی که دادگاه تعیین می نماید باید اثبات نماید که توانایی و استطاعت مالی پرداخت مهریه را ندارد و دادگاه، طبق توانایی مالی او ( میزان درآمد او) مهریه را تقسیط می نماید.
دادخواست اعسار از هزینه ی دادرسی
دربحث حقوقی و مالی برای دادرسی نیاز هست که درخواست کننده (خواهان) ب هزینه ای را به عنوان هزینه دادرسی در ابتدای شروع دادرسی پرداخت نماید که در مهریه، زوجه (زن) باید نیم عشر دولتی یا یک بیستم مبلغ مهریه خود را پرداخت نماید اما اگر توان پرداخت آن را نداشت می تواند دادخواست اعسار بدهد که توسط دادگاه بررسی می شود و در صورت صحت ادعا مبنی بر نداشتن توان مالی مورد قبول واقع می شود.
محاسبه مهریه به نرخ روز
به طور معمول مهریه به دو صورت سکه و وجه نقد تعیین می شود.
چنانچه به صورت سکه مشخص شده باشد نیاز به محاسبه به نرخ روز نمی باشد اما اگر به صورت وجه نقد تعیین شده باشد با توجه به نرخ تورم در کشور، متناسب با زمان درخواست آن تغییر می کند.
حال برای محاسبه مهریه به نرخ روز باید از شاخصی که هرسال توسط بانک مرکزی اعلام می شود استفاده کرد.
فرمول محاسبه مهریه به این صورت می باشد:
مهریه مندرج در عقدنامه * عدد شاخص سال قبل => عدد به دست آمده
عدد به دست آمده تقسیم بر عدد شاخص سال وقوع عقد => میزان مهریه به نرخ روز
نکته: اگر زوجه (زن) پس از فوت همسرش مهریه خود را مطالبه نماید فرمول محاسبه مهریه او به این ترتیب است:
شاخص سال فوت زوج (مرد) تقسیم بر شاخص سال ازدواج =>عدد به دست آمده
عدد به دست آمده * مهریه => میزان مهریه به نرخ روز
- جهت کسب اطلاعات بیشتر به مقاله تبدیل مهریه به نرخ روز مراجعه فرمایید.
مهریه در خارج از کشور
جهت کسب اطلاعات در خصوص مراحل و شرایط به اجرا گزاشتن و مطالبه مهریه در خارج از کشور به مقاله: مهریه در خارج از کشور مراجعه نمایید.
مهریه پس از مرگ
جهت کسب اطلاعات در خصوص : مهریه پس از فوت مرد، شرایط تعلق مهریه با فوت زن و ورثه زن در مهریه به مقاله : مهریه پس از مرگ مراجعه نمایید.
وکیل پرونده‌های خانواده – مهریه
سوالات متداول
در پاسخ به این سوال باید گفت که پس از فوت زن، وراث وی یعنی تمام کسانی که از زن ارث می برند و وراث محسوب می گردند می توانند مهریه را مطالبه نمایند.
بله، به طور کلی مهریه توسط عقد نکاحی که بین زن و مرد خوانده شده است به زن تعلق گرفته است و در هر صورتی به زن تعلق می گیرد مگر در مواردی که قانون تعیین نموده که خیانت زن جزء آن موارد نمی باشد.
بله، هیچ موضوعی نمی تواند باعث عدم تعلق مهریه به زن گردد مگر در مواردی که قانون بیان نموده که عدم تمکین جزء آن موارد نیست وعدم تمکین زن تنها باعث می شود که نفقه به زوجه (زن) تعلق نگیرد.