جعل |مجازات و روش اثبات جعل | استفاده از سند مجعول
تعریف جعل:
عناوین اصلی این مقاله :
جعل عبارت است از ایجاد تغیر، خدشه وارد کردن و یا ساخت یک سند مجعول (جعل شده) از روی سندی اصلی، به طوری که فرد عالمانه و آگاهانه و با هدف تقلب ،سند جعلی و ساخته شده ی خود را به جای سند اصلی ارائه دهد.
برای مثال تغییر دادن تاریخ سند و به کار بردن مهر شخص دیگر بدون اجازه صاحب مهر، الحاق کلمه یا عبارت، از بین بردن یا سیاه کردن قسمتی از نوشته یا همه آن، خراشیدن یا تراشیدن سند، ساخت سند، مهر و یا امضای افراد از مصادیق جعل میباشند.
انواع جعل :
جعل دو نوع است :
1- ساخت و ایجاد یک سند جدید
2- تغییر و دخل و تصرف در سند موجود و یا مهر و امضای اشخاص
جعل چگونه اتفاق می افتد؟ ( تحقق جعل )
جعل در واقع زمانی تحقق مییابد که بدون اطلاع و آگاهی فردی، امضای او را جعل کرده باشند و یا سند و مدرکی مربوط به او را دچار تغییر و دستکاری نمایند.
جعل عموما بر روی یک سند و یا نوشته امکان تحقق دارد، برای مثال اگر فردی اثر نقاشی یک نقاش را با هدف فروش به جای نسخه اصلی بکشد ،عمل وی تنها تحت عنوان کلاهبرداری، تحت تعقیب و پی گیری قرارخواهد گرفت و تحت عنوان جعل پی گیری نمی شود. همچنین اگر فردی مطلع و آگاه باشد که باید دوست و یا آشنای او، معامله ای را به جای خودش امضا کند، جرم جعل تحقق پیدا نمی کند.
قانون گذار در رابطه با جرم جعل، ضرر بالقوه (محتمل) را مدنظر قرار داده است و براى تحقق جعل، ضرر بالفعل شرط نمیباشد، در واقع اگر برای تحقق جرم جعل لزوم ضرر بالفعل نیاز بود، این عمل هیچ گاه نباید به عنوان جرم شناخه میشد.
استفاده از سند مجعول :
اگر کسی از سند یا نوشته ای استفاده کند که جعلی بوده وبه جعلی بودن آن آگاهی داشته باشد، مرتکب جرم استفاده از سند مجعول شده است.
اگرسند جعلی استفاده شده سند عادی و غیر رسمی باشد مجازات آن 3 ماه تا 1 سال حبس یا 3 تا 12 میلیون ریال جزای نقدی می باشد و اگر سند جعلی استفاده شده سند رسمی باشد؛ مرتکب به 6 ماه تا 3 سال حبس یا 3 تا 18 میلیون ریال جزای نقدی محکوم می شود.
نکته ی مهم این است که جرم جعل و جرم استفاده از سند مجعول دو جرم مجزا و مستقل هستند؛ یعنی اگر کسی سند یا نوشته ای را جعل نموده و از آن استفاده کند به مجازات هردو عمل یعنی جعل ([ug) و استفاده از سند مجعول محکوم می شود و حتی ممکن است به دلیل تعدد جرم، تشدید مجازات در رابطه با آن فرد صورت بگیرد.
ادعای جعل نسبت به مدارک و اسناد ارائه شده به دادگاه
در مدارک و اسنادی که به دادگاه ارائه می شود، طرفین می توانند ادعای جعلیت را مطرح کنند.
در چنین مواردی ادعای جعلیت همراه با دلایل، به طرفی که سند را ابراز کرده است، ارائه داده می شود واگرفرد مذکور، بخواهد همچنان به اصالت سندی که مورد ادعای جعل قرار گرفته است، اصرار بورزد و آن را استفاده کند باید حتما ظرف مهلت ده روز، مستنداتش را به دادگاه ارائه دهد، دادگاه، سند را مورد بررسی قرار داده و مهر و موم می کند؛ ولی در صورتی که آن را به دادگاه تحویل ندهد از اعداد دلایلش خارج شده و آن سند دیگر نمی تواند دلیلی برای اثبات دعوا باشد.
جعل امضا:
جعل امضا ممکن است در سه حالت وجود داشته باشد:
- جعل امضای اشخاص رسمی یا غیر رسمی موضوع ماده 523 که مجازات آن طبق مجازات سند رسمی یا عادی است که پیشتر توضیح داده شده بود.
- جعل امضای مقام رهبری و روسای قوای سه گانه موضوع ماده 524 که مجازات آن 3 تا 15 سال حبس می باشد.
- جعل امضای معاون اول رییس جمهور، وزرا، اعضای شورای نگهبان، نمایندگان مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان، قضات، روسا، کارمندان و مسئولین دولتی از حیث مقام رسمی آنان، که مجازات آن 1 تا 10 سال حبس می باشد.
مجازات جرم جعل:
- اگر شخصی در نوشته و اسناد غیر رسمی (اسناد عادی) جعل انجام دهد یا از سند مجعول استفاده کند به جبران خسارت به علاوه حبس از 3 ماه تا 1 سال یا 3 تا 12 میلیون ریال جزای نقدی طبق ماده 536 قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات، اصلاحیه 1399) محکوم می شود.
- اگر کسی در نوشته و سند رسمی جعل کند به مجازات 6 ماه تا 3 سال حبس یا جزای نقدی از 3 تا 18 ملیون ریال محکوم می شود اما اگر شخصی که در نوشته و سند رسمی جعل انجام داده است، کارمند دولت باشد و در انجام وظیفه و کار خود مرتکب جعل در سند رسمی شود، به مجازات 1 تا 5 سال حبس یا جزای نقدی از 6 تا 30 میلیون ریال محکوم می شود. (مواد 532-534 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات)
جعل مدرک تحصیلی:
یکی از رایج ترین و شایع ترین مصادیق جعل، جعل مدرک تحصیلی می باشد، متاسفانه امروزه مدرک گرایی در جامعه ما باعث رواج بیشتر این جرم شده است و افراد بسیاری برای رسیدن به جایگاه و مقام اجتماعی و شغلی بالاتر و بهتر، اقدام به ارتکاب این جرم می نمایند.
مجازات جعل مدرک تحصیلی:
جعل مدرک تحصیلی در قانون به صورت خاص مورد جرم انگاری قرار گرفته است و طبق ماده ی 527 قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) اگر کسی مدارک فارغ التحصیلی، تاییدیه یا ریزنمرات تحصیلی، مدارک اشتغال به تحصیل موسسات آموزش عالی و تحقیقاتی، دانشگاه های داخل یا خارج از کشور و یا ارزشنامه های تحصیلات خارجی را جعل کند یا با آگاهی از جعلی بودنشان از آن ها استفاده کند علاوه بر جبران خسارت به حبس از یک تا سه سال محکوم خواهد شد و اگر شخص مرتکب از کارمندان و کارکنان یکی از سازمان ها و موسسات وابسته به دولت، وزارتخانه ها یا شهرداری ها و یا نهادهای انقلاب اسلامی باشد؛ به حداکثر مجازات محکوم می شود.
نکته :جعل مدارک مربوط به مراحل تحصیلی پایین تر (مانند دبستان و دبیرستان) شامل این ماده نمی شود و جعل ساده محسوب می شود.
روش تشخیص سند جعلی از سند رسمی:
1- برای مطمئن شدن از این که سند رسمی جعلی نیست به سایت سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به نشانی https://www.ssaa.ir/ مراجعه کنید.
2- وارد قسمت (خدمات الکترونیکی) شوید و گزینه (تصدیق اصالت اوراق و اسناد دفاتر اسناد رسمی) را انتخاب کنید.
3- شناسه ی سند و رمز مندرج در بالای برگه سند را وارد کرده و جست و جو را بزنید، اگر شناسه و رمز موجود باشد سند جعلی نمی باشد.
راهکار هایی برای پیشگیری از جعل امضا:
1- زیر تمامی امضاهای خود، نام و نام خانوادگی بنویسید، این کار باعث می شود که دست خط شما، مخصوص به خودتان باشد.
2- یک امضا مختص چک های بانکی خود داشته باشید.
3- اگر می خواهید به جای امضا از اثر انگشت استفاده کنید برای جلوگیری از جعل حتما از مهر هم استفاده کنید.
4- در امضای خود یک رمز بگذارید که فقط خودتان متوجه شوید.
نحوه اثبات جرم جعل:
جهت کسب اطلاعات کامل در خصوص نحوه اثبات جرم جعل در دادگاه و دفاعیه های مرسوم در رابطه با اتهامات جرم جعل به مقاله نحوه اثبات جرم جعل مراجعه نمایید.
سوالات متداول:
1- اگر کسی عکس های پروفایل ما را برداشته باشد و روی پروفایل خودش بگذارد میتوانیم ازاو شکایت کنیم؟
پاسخ: بله به جرم جعل رایانه ای و استفاده از داده ی مجعول میتوان از او شکایت کرد.
2- آیا میتوان با گرفتن وکالت و حق امضا از فردی، امضای او را زد؟ آیا این کار جعل امضا به حساب می آید؟
پاسخ: دادن حق امضا و وکالت به این معنی نیست که اجازه ی جعل امضای فردی را داشته باشید و وی میتواند اقدام به شکایت نماید.
3– آیا جرم جعل قابل گذشت است؟
پاسخ: اگر این جرم توسط اشخاص عادی و نسبت به اسناد عادی واقع شود قابل گذشت است اما نسبت به اسناد رسمی و شرایط دیگر غیر قابل گذشت است.
#Schema
سوالات متداول
پاسخ- بله به جرم جعل رایانه ای و استفاده از داده ی مجعول میتوان از او شکایت کرد.
2- آیا میتوان با گرفتن وکالت و حق امضا از فردی، امضای او را زد؟ آیا این کار جعل امضا به حساب می آید؟
پاسخ- دادن حق امضا و وکالت به این معنی نیست که اجازه ی جعل امضای فردی را داشته باشید و وی میتواند اقدام به شکایت نماید.
پاسخ- اگر این جرم توسط اشخاص عادی و نسبت به اسناد عادی واقع شود قابل گذشت است اما نسبت به اسناد رسمی و شرایط دیگر غیر قابل گذشت است.