سرقت| انواع سرقت و قوانین و مجازات آن
تعریف سرقت:
عناوین اصلی این مقاله :
سرقت به معنی ربودن مال دیگری است. (طبق ماده267 قانون مجازات اسلامی)
برای وقوع سرقت چه شرایطی لازم است؟
طبق تعریف سرقت برای این که جرم سرقت انجام گیرد، باید سه رکن تحقق یابد:
اولین رکن سرقت، ربوده شدن است. ربایش تنها به این معنی نیست که مالی از مالکیت مالکش خارج شود برای مثال در کلاهبرداری هم مال از مالکیت مالک خارج می شود، ولی مالک، آن را با رضایت تحویل کلاهبردار می دهد. ( در واقع مالک فریب می خورد.)
دومین رکن سرقت، این است که جنس ربوده شده، مال محسوب شود یعنی ارزش اقتصادی داشته باشد.
سومین رکن سرقت، این است که مال و جنس ربوده شده متعلق به دیگری باشد برای مثال اگرکسی موبایلش را به دوستش قرض بدهد و بعد آن موبایل را برباید سرقت نیست چون مال خودش بوده است.
نکته: سرقت تنها در مورد اموال منقول که قابلیت جا به جایی و انتقال را دارند، اتفاق می افتد.
انواع سرقت:
سرقت خود به دو نوع حدی و تعزیری تقسیم می شود.
سرقت حدی:
سرقتی است که قانون گذار برای آن مجازات تعیین کرده است و قاضی در تعیین مجازات آن نقشی ندارد. در واقع: حد، مجازاتی است که کمیت و کیفیت آن در شرع مقدس اسلام تعیین شده است.
اگر سرقتی 14 شرایط زیر را داشته باشد سرقت حدی محسوب می شود:
نکته) طبق ماده 268 قانون مجازات اسلامی، سرقت حدی باید مجموع 14 شرایط زیر را داشته باشد حتی اگر یکی از شرایط زیر را نداشته نباشد، حدی محسوب نمی شود:
1- مال سرقت شده شرعا مالیت داشته باشد. ( از نظر شرعی ارزش اقتصادی داشته باشد.)
2- مال سرقت شده در حرز باشد. (حرز به معنی مکان مناسبی است که مال عرفا در آن نگه داری می شود.)
3- سارق مال را از حرز خارج کند. (خود سارق باید مال را از محل نگه داری خارج کند.)
4- هتک حرز و سرقت مخفیانه باشد. (هتک یعنی از میان برداشتن، هتک هرز، یعنی از بین بردن یا از میان برداشتن محل نگه داری مال، مثل شکستن قفل گاو صندوق)
5- سارق پدر یا جد پدری صاحب مال نباشد.
6- ارزش مال سرقت شده در زمان خارج شدن از حرز، معادل چهار و نیم نخود طلای مسکوک باشد.
7- مال سرقت شده از اموال دولتی یا عمومی، وقف عام یا وقف بر جهات عامه نباشد. (یعنی سرقت حدی مختص اموال خصوصی است.)
8- سرقت در زمان قحطی صورت نگیرد.
9- صاحب مال از سارق نزد مراجع قضایی شکایت کند.
10- صاحب مال قبل از اثبات سرقت، سارق را نبخشد.
11- مال سرقت شده، قبل از اثبات سرقت تحت ید مالک قرار نگیرد.
12- مال سرقت شده، قبل از اثبات سرقت تحت ید مالک قرار نگیرد.
13- مال سرقت شده، قبل از اثبات جرم به ملکیت سارق در نیاید.
14- مال مسروق، از اموال سرقت شده یا مغضوب نباشد.
مجازات سرقت حدی:
طبق ماده 278 قانون مجازات اسلامی، مجازات سرقت حدی به 4 نوع تقسیم میشود:
1- مجازات سرقت حدی مرتبه اول:
قطع چهار انگشت دست راست سارق از انتها به طوری که انگشت شصت و کف دست باقی بماند.
2- سرقت حدی مرتبه دوم:
قطع پای چپ سارق از پایین برآمدگی به نحوی که نصف قدم و مقداری از محل مسح باقی بماند.
3- سرقت حدی مرتبه سوم:
حبس ابد
4- سرقت حدی مرتبه چهارم:
اعدام، هرچند سارق در زندان باشد.
سرقت حدی از جرایم قابل گذشت است یا ازجرایم غیر قابل گذشت؟
سرقت حدی، توسط دادستان و بدون شکایت شاکی پیگیری نمی شود؛ حتما با شکایت شاکی شروع می شود و قبل از شکایت قابل گذشت می باشد ولی بعد از انجام شکایت و پیگیری جرم، گذشت شاکی اثری نخواهد داشت.
توبه در سرقت حدی:
به استناد ماده 114 قانون مجازات اسلامی، در صورت توبه سارق( با شرایط زیر)، در صورتی که قاضی صلاح بداند، توبه او پذیرفته می شود و حد، از او ساقط می شود اما مجرم همچنان باید اموال سرقت شده را بازگرداند.
شرایط توبه درسرقت حدی:
1- مجرم حتما باید قبل از ثابت شدن جرم توبه کند.
2- در صورتی که توبه ی مجرم بعد از اثبات جرم باشد، توبه زمانی پذیرفته می شود که جرم، با اقرارمتهم اثبات شده باشد نه راه های دیگر.
راه های اثبات سرقت حدی:
1- دو مرتبه اقرار مجرم
2- با یک بار اقرار مجرم، حد براواجرا نمی شود اما مجرم موظف به بازگرداندن اموال یا مال سرقت شده می باشد.
3- شهادت دادن دو مرد عادل
نکته) سرقت با سوگند، اثبات یا نفی نمی شود پس سوگند از دلایل اثبات سرقت نیست.
نمونه شکوائیه سرقت حدی:
با سلام و احترام
احتراما اینجانب ……….. به استحضار می رساند که متهم ………… در تاریخ ………. و ساعت ………. از دیوار ویلای شخصی اینجانب وارد حیاط ویلا شده و سپس با شکستن درب، وارد ساختمان شده و با شکستن قفل گاو صندوق، اقدام به سرقت طلا به ارزش ….. و پول به مبلغ …..کرده است.
لذا مستند به ماده 268 قانون مجازات اسلامی با تقدیم این شکوائیه تقاضای رسیدگی و تعیین مجازات و کیفر را برای مشارالیه خواستارم.
با تجدید و مراتب احترام
نام و نام خانوادگی شاکی
امضاء و تاریخ
سرقت تعزیری:
سرقتی که مجموع 14 شرایط سرقت حدی را نداشته باشد، تعزیری است.
انواع سرقت تعزیری:
سرقت تعذیری به دو نوع : سرقت تعذیری ساده و سرقت تعذیری مشدد تقسیم میشود.
1- سرقت تعزیری مشدد :
8 نوع سرقت مشدد داریم :
1- سرقت در موضوع ماده 656 قانون مجازات اسلامی
2- سرقت مسلحانه
3- سرقت مقرون به آزار یا تهدید
4- سرقت آثار فرهنگی
5- سرقت آب، گاز، تلفن، برق
6- سرقت در شب به صورت مسلحانه و دسته جمعی
7- سرقت از مناطق حادثه زده
8- سرقت از صرافی ها و بانک ها
1) موضوع ماده 656 قانون مجازات اسلامی:
در صورتی که سرقت حدی نباشد و دارای یکی ازشرایط زیر باشد سرقت تعزیری مشدد محسوب میشود:
الف) سرقت در محل مسکونی یا آماده برای سکونت یا در محل های عمومی از قبیل مسجد یا ….. واقع شود.
ب) سرقت در محلی واقع شود که توسط درخت، نرده یا…محرز شده باشد و سارق حرز را شکسته باشد.
پ) سرقت در شب انجام شود.
ت) تعداد سارقین دو نفر یا بیشتر باشند.
ث) سارق مستخدم باشد و مال صاحب کار خود را دزدیده باشد.
ج) هرگاه کارکنان یا اداره کنندگان هتل، مسافرخانه و … به طور کلی کسانی که به واسطه ی شغلشان اموالی که در دسترس آن هاست را مورد دستبرد قرار دهند.
مجازات آن 3 ماه تا 1 سال حبس و تا 74 ضربه شلاق می باشد. ( اصلاحیه 1399، قانون کاهش مجازات حبس تعزیری)
2) سرقت مسلحانه:
سرقت مسلحانه بسته به شرایط آن می تواند 4 مجازات مختلف در پی داشته باشد:
الف) طبق ماده 651 بند 3:
اگر سارق یا سارقین حامل سلاح باشند چه سلاح مخفیانه باشد چه آشکار، به حبس از 5 تا 20 سال و تا 74 ضربه شلاق محکوم می شود.
ب) طبق ماده 652:
اگر سرقت مقرون به آزار و مسلحانه باشد. این نوع سرقت بر اساس ماده 652 به حبس از سه ماه تا ده سال و تا 74 ضربه شلاق مجازات خواهد داشت.
ت) طبق ماده 653:
بر اساس ماده 653 قانون مجازات اسلامی، سارق مسلح و قطاع الطریق (راهزن) هر گاه با اسلحه باعث ایجاد رعب و وحشت و بر هم زدن امنیت مردم شود، محارب است که در این صورت به مجازات اعدام یا قطع دست راست یا پای چپ یا تبعید محکوم میشود.
پ) طبق ماده 654:
هرگاه سرقت در شب واقع شده و سارقین، 2 نفر یا بیشتر باشند و حداقل یکی از آنها حامل سلاح ظاهر یا مخفی باشد، به 5 تا 15 سال حبس و تا 74 ضربه شلاق محکوم می‌شوند.
3) سرقت مقرون به آزار یا تهدید:
طبق ماده 652 قانون مجازات اسلامی، اگر سرقت همراه با آزار (روحی و جسمی) باشد، تهدید هم نوعی آزار روحی محسوب می شود ، سرقت مشدد است و مجازات آن حبس از سه ماه تا ده سال و تا 74 ضربه شلاق می باشد.
4) سرقت آثار فرهنگی:
اگر کسی از مکان های فرهنگی مثل موزه، نمایشگاه، اماکن مذهبی سرقت کند و با آگاهی از مسروقه بودن این اموال آن ها را بخرد یا پنهان کند به حبس از یک تا پنج سال و برگرداندن این اموال محکوم می شود.
5) سرقت آب، گاز، تلفن، برق:
اگر کسی وسایل مربوط به تاسیسات مورد استفاده عمومی که از سرمایه و هزینه دولت است مثل تاسیسات بهره برداری آب و برق و گاز و… را سرقت کند؛ طبق ماده 659 قانون مجازات اسلامی به حبس از یک تا پنج سال محکوم می شود و اگر سارق از کارمندان و کارکنان سازمان مربوطه باشد به حداکثر مجازات محکوم می شود.
و هرکس بدون این که حق انشعاب را پرداخته باشد از آب، برق، گاز و … استفاده غیر مجاز نماید محکوم به پرداخت جزای نقدی از یک دو برابر خسارت وارده محکوم می شود.
6) سرقت در شب به صورت مسلحانه و دسته جمعی:
طبق ماده 654 قانون مجازات اسلامی، اگر تعداد سارقین دو نفر یا بیشتر باشند و سرقت در شب انجام شود و حداقل یکی ازآن ها دارای اسلحه باشند (اسلحه واقعی نه تقلبی) به مجازات حبس از پنج تا پانزده سال و شلاق تا 74 ضربه می باشد.
7) سرقت از مناطق حادثه زده:
اگر شخصی از محلی که در آن تصادف رانندگی اتفاق افتاده است یا منطقه سیل و زلزله زده یا جنگی یا محلی که در آن اتش سوزی اتفاق افتاده است سرقت کند مجازات آن طبق ماده 658 قانون مجازات اسلامی حبس از یک تا پنج سال و تا 74 ضربه شلاق می باشد.
8) سرقت ازصرافی و بانک ها :
شرایط سرقت از صرافی ها، بانک ها و طلا یا جواهر فروشی ها :
تعداد سارقین دو یا چند نفر باشند.
اسلحه به همراه داشته باشند (حتی اگر یک نفر اسلحه داشته باشد.)
سرقت با طرح و نقشه قبلی انجام گیرد.
مجازات این نوع سرقت کاملا به نتیجه سرقت بستگی دارد:
اگر تنها سرقت انجام شود مجازات آن حبس ابد میباشد.
اگر قتلی صورت گیرد به قصاص اعدام محکوم می شوند.
اگر به اراده ی مرتکبین سرقت صورت نگیرد (سارقین در حین سرقت از سرقت پشیمان شوند) مجازات هر یک از سارقین دو الی پنج سال حبس می باشد.
و اگر هیچ کدام از این نتایج حاصل نشد به حبس از ده تا پانزده سال محکوم می شوند.
سرقت از تصادف رانندگی، مناطق جنگی یا محل آتش سوزی:
طبق ماده 658 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات: هرکس از محل تصادف رانندگی، مناطق زلزله زده یا سیل زده، مناطق جنگی یا محل آتش سوزی سرقت انجام دهد به مجازات حبس از یک تا پنج سال محکوم می شود.
سرقت تعزیری ساده:
طبق ماده 661 قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات)، سرقتی که حدی نباشد و جزء هیچ کدام از موارد سرقت تعزیری مشدد نباشد، سرقت تعزیری ساده است.
مجازات سرقت تعزیری ساده:
طبق ماده 661 قانون مجازات اسلامی، مرتکب به مجازات چهل و پنج روز تا یک سال حبس و تا 74 ضربه شلاق محکوم می شود.
مراحل شکایت از جرم سرقت:
1- اولین قدم برای شکایت کردن از جرم سرقت این است که با 110 تماس بگیرید تا اظهارات شما صورتجلسه شود و در صورت نیاز حضور مامورین آگاهی برای انگشت نگاری انجام گیرد.
مرحله بعدی طرح شکایت از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی میباشد.
پیشنهاد میکنیم برای رسیدن به نتیجه مطلوب و استفاده از تجربیات بهترین وکلای کیفری تهران از کارشناسان و وکلای موسسه حقوقی حامیان عدالت کمک بگیرید.
سرقت مال مشاع:
یکی از سوالات رایج در خصوص سرقت این اسن که در رابطه با مال مشاع هم امکان تحقق سرقت وجود دارد یا خیر؟ باید گفت در رابطه با سرقت حدی این امکان وجود دارد ولی در رابطه با سرقت تعزیری چیزی به عنوان سرقت مال مشاع، قابلیت پیگیری ندارد.
سرقت اموال زوج یا زوجه توسط یکدیگر:
اگر وسایلی که زن یا مرد استفاده می کنند، تنها مختص خودشان بوده و جزو وسایل شخصی و خصوصی آن ها باشد و همینطور بدون علم و آگاهی آنها و با قصد برداشتن دائمی آن وسیله یا وسایل از طرف همسر باشد، تحت عنوان سرقت، قابل پیگیری میباشد. اما در خصوص وسایل مشترک آن ها، سرقت(svrj) محسوب نمیشود.