ثمن معامله چیست؟ (از نظر حقوق مدنی)

معنی ثمن معامله

در نوشتار حاضر می خواهیم این موضوع را بررسی کنیم که ثمن معامله چیست؟ در فرهنگ فارسی واژه ثمن به معنای نرخ یا بها است. معنی ثمن در حقوق مدنی اصطلاحاً ثمن معامله مبلغ معینی است که طرفین به عنوان ما به ازای مورد معامله در قرارداد خرید و فروش تعیین می کنند. برای مثال طرفین ممکن است ثمن معامله را در قرارداد فروش یک واحد آپارتمان، ده میلیارد تومان قرار دهند. ثمن بهای قراردادی است که در مقابل مورد معامله پرداخت می شود.

ثمن مبیع چیست؟

در پاسخ به این پرسش که ثمن معامله چیست؟ باید گفت: منظور از مبیع همان مورد معامله است. برای مثال در قرارداد فروش خودرو، خودروی معین مبیع معامله محسوب می شود. در این صورت ثمن مبیع نیز همان مبلغی است که به عنوان بهای مبیع پرداخت می شود. این نوع از ثمن را اصطلاحاً ثمن المسمی نامیده اند، و منظور از آن ثمنی است که از آن در قرارداد نام برده شده و طرفین در مورد آن توافق نموده اند.

مبیع و ثمن چیست؟

منظور از مبیع و ثمن این است که در عالم حقوق، این دو در مقابل هم قرار می گیرند و این تقابل منشا ایجاد آثار حقوقی مختلف است. برای مثال می توان به حق حبس اشاره نمود. حق حبس در مورد مبیع و ثمن به معنای این است که فروشنده میتواند تا زمانی که خریدار تمام ثمن را پرداخت نکرده است، از تحویل دادن مبیع خودداری کند.

معنی ثمن در حقوق

اکنون می خواهیم بدانیم که از نظر حقوقی ثمن معامله چیست؟ از نظر حقوقی ثمن در دو معنای ثمن المسمی یا همان ثمن تعیین شده و ثمن تعیین نشده یا عرفی تقسیم می گردد. اصولاً طرفین در هنگام معامله نسبت به تعیین ثمن توافق می کنند. در واقع ثمن از ارکان معامله محسوب می شود و در صورتی که ثمن وجود نداشته باشد یا تعیین نگردد، عقد بیع محقق نخواهد شد.

با این حال در برخی از موارد، به دلیل اشتباه هر یک از طرفین یا عدم وجود شرایط اساسی معامله، ممکن است ثمن مال به شیوه عرفی تعیین شود. ثمن عرفی همان ارزش واقعی مورد معامله است که توسط قاضی دادگاه و با استفاده از نظریه کارشناسی تعیین می گردد.

معنی کلمه ثمن در حقوق

همانطور که اشاره شد ثمن در عالم حقوقی معانی و کاربردهای گوناگونی دارد. ولیکن به طور کلی همان معنای اصطلاحی آن از نظر حقوقی نیز صحیح است. ثمن به معنای بهای معامله خرید و فروش است که توسط خریدار در ازای مالکیت مبیع به فروشنده پرداخت می شود. پرداخت ثمن ممکن است به صورت حال و یا اقساطی باشد. ثمن از ارکان عقد بیع محسوب شده و طرفین باید در مورد مبلغ و نحوه پرداخت آن توافق نمایند.

اعتبار مبایعه نامه بدون ثمن

اکنون به این پرسش پاسخ خواهیم داد که اعتبار مبایعه نامه بدون ثمن معامله چیست؟ در عقد بیع یا همان قرارداد خرید و فروش، ثمن در برابر مبیع، از ارکان عقد به شمار می رود. بنابراین مقدار و نحوه پرداخت آن می بایست در ضمن قرارداد تعیین شود. اگر طرفین بدون تعیین ثمن نسبت به تنظیم مبایعه نامه اقدام نمایند، عقد باطل است و در واقع عقدی محقق نمی گردد.

مانند این که فروشنده، خودروی خود را در ازای ثمن نامعلومی مثل میوه های برخی از درختان باغ، بفروشد. در چنین حالتی بدون تردید مبایعه نامه فاقد اعتبار است. فرض دیگر در این مورد زمانی است طرفین نسبت به تعیین ثمن اقدام کرده، ولیکن از نظر عملی به دلیلی از قبیل اشتباه، مقصود آنها یکسان نباشد. در این صورت به جای ثمن المسمی، قاضی دادگاه ثمن عرفی را تعیین می کند.

ثمن قرارداد، ثمن چقدر است؟

منظور از میزان ثمن معامله چیست؟ در حقوق امروزی منظور از ثمن معامله وجهی است که طرفین عقد بیع در ازای مبیع تعیین می کنند و خریدار می بایست آن را به فروشنده (بایع) پرداخت نماید.

مقدار ثمن را طرفین قرارداد تعیین می کنند و می تواند هر مبلغی باشد. با این حال اگر ثابت شود میزان ثمن به طور فاحش با ارزش مبیع تفاوت داشته است، برای هر کدام از طرفین خیار غبن ایجاد می شود. خیار غبن به معنای وجود حق فسخ برای هر کدام از طرفین قرارداد می باشد که مغبون واقع شده اند، یعنی به صورت فاحشی از نظر ارزش مالی ضرر دیده اند.

دادخواست ابطال معامله و استرداد ثمن

دادخواست ابطال معامله و استرداد ثمن توسط خریدار و در دادگاه عمومی حقوقی مطابق با قانون آیین دادرسی مدنی طرح می گردد. ابطال یکی از موجبات انحلال معاملات به شمار می رود.

در واقع خریدار با تنظیم دادخواست ابطال معامله، یا از خیاری که به موجب قانون برای او ایجاد شده برای فسخ و بی اعتباری معامله استفاده می کند. و یا بطلان معامله به دلیل فقدان یکی از شرایط اساسی معامله، اعلام می کند. رسیدگی به دادخواست ابطال معامله و استرداد ثمن منوط به پرداخت هزینه دادرسی، مطابق با دعاوی غیر مالی می باشد. دادخواست ابطال معامله می بایست به دادگاه محل اجرای معامله تقدیم شود.

بیشتر بخوانید: تفاوت ابطال و بطلان چیست؟

استرداد ثمن زمانی مطرح است که خریدار ثمن معامله را، به فروشنده تحویل داده باشد. تحویل ثمن معامله به فروشنده منشا آثار عملی حقوقی است. یکی از این آثار از بین رفتن حق حبس مبیع برای فروشنده می باشد. بنابراین اگر خریدار ثمن را پرداخت کرده باشد، فروشنده نسبت به حبس مبیع حقی ندارد، در نتیجه اگر مبیع در دست وی تلف شود، ضامن است. علاوه بر این در صورتی که بطلان معامله ای در دادگاه ثابت شده و خریدار ثمن را به فروشنده پرداخت کرده باشد، خریدار می تواند دادخواست استرداد ثمن بر علیه فروشنده به دادگاه عمومی حقوقی تقدیم کند.

پرداخت نقدی ثمن معامله

به طور کلی پرداخت ثمن معامله ممکن است، هر چیزی باشد که ارزش مالی دارد. بنابراین هرچند در تجارت امروزی ثمن غالباً پول و وجه رایج است، لیکن از نظر قانونی ممکن است ثمن چیزی غیر از پول باشد. به عنوان مثال ممکن است در مورد مبایعه نامه فروش یک دستگاه خودرو، بیست راس گوسفند به عنوان ثمن تعیین گردد.

همچنین ثمن ممکن است رمز ارزها باشد. در این حالت معامله می بایست به صورت نقدی انجام گیرد. چرا که نوسانات قیمت رمز ارزها چنانچه به صورت غیر نقدی ثمن معامله قرار گیرند، عقد بیع را از حالت مغابنه ای خارج می کند. یعنی احتمال و شانس را در آن وارد می نماید، که از موجبات ابطال معامله محسوب می شود.

عدم پرداخت مابقی ثمن معامله

حال می خواهیم بررسی کنیم که ضمانت اجرای عدم پرداخت ثمن معامله چیست؟ همانطور که اشاره شد، در صورتی که مبیع عین معین باشد، تا ثمن به طور کامل توسط خریدار پرداخت نشود، فروشنده نسبت به تحویل مبیع حق حبس دارد. از نظر اصولی به محض انعقاد قرارداد بیع خریدار نسبت به فروشنده در جهت پرداخت ثمن المسمی مدیون می شود. البته چنانچه پرداخت ثمن به صورت غیر نقدی توسط طرفین تعیین گردیده باشد، تا زمانی که موعد پرداخت اقساط ثمن فرا نرسیده باشد، فروشنده نسبت به مطالبه اقساطی که موعد آنها نرسیده حق مطالبه نخواهد داشت.

اثبات عدم دریافت ثمن معامله

با توجه به اصل استصحاب عدمی، اصل بر عدم پرداخت ثمن است. بنابراین در موارد اختلاف، این خریدار است که می بایست پرداخت ثمن را ثابت کند. شیوه های اثبات پرداخت ثمن نیز تابع اصول عمومی اثبات دعوا است. در نتیجه پرداخت ثمن با شهادت دو شاهد عادل، اقرار فروشنده و دیگر موارد قانونی ثابت می گردد.

اقرار به دریافت ثمن معامله

منظور از اقرار به دریافت ثمن معامله چیست؟ اقرار به دریافت ثمن معامله، توسط فروشنده یا نماینده قانونی او اعم از ولی و وکیل صورت می گیرد. اقرار به دریافت ثمن ممکن است شفاهی و یا کتبی باشد. در هر حال یک بار اقرار فروشنده، برای اثبات پرداخت ثمن توسط خریدار کافی است. خریدار می تواند در هنگام پرداخت ثمن یا اقساط آن، نسبت به دریافت رسید و امضا از فروشنده اقدام نماید. رسیدی که فروشنده هنگام دریافت ثمن امضا می کند، اقرار مکتوب محسوب می شود.

مطالبه ثمن معامله از وکیل

از نظر قانونی هر یک از طرفین معامله می توانند برای دریافت و پرداخت ثمن، وکیل داشته باشند. همچنین ممکن است هر دو برای پرداخت و دریافت ثمن یک نفر وکیل را انتخاب کنند. در هر دو صورت چنانچه وکیل ثمن را از خریدار یا نماینده او دریافت کند، نسبت به پرداخت آن به فروشنده مدیون است. بنابراین هم فروشنده و هم خریدار می توانند در صورت خودداری وکیل از پرداخت ثمن، علیه او دادخواست مطالبه طرح نمایند.

[xyz-ihs snippet="samnemoamele"]

تلفن های تماس جهت مشاوره با وکیل در حامیان عدالت

(۱۰ خط ) ۰۲۱۴۴۸۵۰۳۳۵📞  ۰۲۱۴۴۸۷۲۲۳۰ 📞  ۰۲۱۴۴۸۷۲۲۳۱ 📞