تفاوت ابطال و بطلان چیست؟ ‏

وکیل ابطال سند رسمی

فرق ابطال و بطلان

از نظر لغوی ابطال به معنای اقاله، باطل ساختن و فسخ آمده است. معنای لغوی بطلان نیز عبارت از رد شدن، پوچی و فاسد شدن می باشد. در نوشتار حاضر به بررسی این موضوع پرداخته ایم که تفاوت ابطال و بطلان چیست؟

برای پاسخ دادن به این پرسش که  تفاوت ابطال و بطلان چیست؟ یکی از موضوعات مهم این است که ابطال و بطلان در مورد گستره وسیعی از اعمال و اقدامات حقوقی قابلیت تحقق دارد. برای مثال در عالم حقوق ابطال و بطلان را هم در مورد اسناد رسمی و غیر رسمی به کار می برند. با توجه به نحوه تاثیرگذاری استفاده هر کدام از واژه های مذکور در موضوعات مختلف، دو واژه ابطال و بطلان را در خصوص هر مورد (سند رسمی، اعمال حقوقی، رای داوری و ...) به طور جداگانه مورد بررسی قرار می دهیم.

تفاوت ابطال و بطلان سند رسمی

اکنون می خواهیم این موضوع را بررسی کنیم که در مورد اسناد رسمی و غیر رسمی، تفاوت ابطال و بطلان چیست؟ هر دو عبارت به طور کلی برای بی اعتبار نشان دادن سند به کار گرفته می شود. اما بطلان به معنای موجود نبودن یکی از شرایط اساسی برای صدور سند به شمار می رود.

بنابراین با صدور حکم به بطلان سند، سند از ابتدا باطل شناخته شده و هیچ اثری بر آن مرتب نیست. در مقابل ابطال به معنای از بین رفتن یکی از شرایط اساسی سند در زمان حال است. بنابراین در صورت ابطال سند، از تاریخ صدور حکم ابطال اعتبار سند رسمی از بین میرود. ولیکن اعتبار سند نسبت به زمان پیش از صدور حکم ابطال همچنان پابرجا خواهد ماند.

معنی ابطال در حقوق

برای این که بدانیم تفاوت ابطال و بطلان چیست؟ ابتدا می بایست معنای اصطلاحی هر یک از این دو واژه را مورد بررسی قرار دهیم. ابطال در حقوق به طور کلی دلالت بر معنای از بین رفتن و فاسد شدن دارد. در خصوص معاملاتی که میان اشخاص صورت می گیرد، ابطال معامله به معنای کان لم یکن تلقی شدن معامله با صدور حکم دادگاه است. ابطال از موجبات انحلال قراردادها به شمار می رود. در حقوق ایران واژه ابطال در خصوص اسناد رسمی و غیر رسمی نیز به کار می رود.

دادخواست اعلام بطلان معامله

در صورتی که میان طرفین یک معامله در خصوص بطلان معامله اختلاف نظر وجود داشته باشد، طرفی که مدعی بطلان است می بایست به دادگاه عمومی حقوقی مراجعه نموده و دادخواست اعلام بطلان معامله تنظیم نماید. در این حالت کسی که مدعی اعلام بطلان معامله است را خواهان می نامند.

خواهان می بایست دادخواست اعلام بطلان معامله را، به دادگاه عمومی حقوقی شهرستان محل وقوع ملک یا محل اجرای تعهد ارائه دهد. ارائه دادخواست اعلام بطلان معامله مستلزم پرداخت هزینه دادرسی است. هزینه دادرسی مطابق با بهای خواسته یا مبلغی که خواهان خود را نسبت به آن محق می داند دریافت می گردد.

(رسیدگی به دعوای بطلان در صلاحیت دادگاه حقوقی است.)

تفاوت بطلان معامله و ابطال قرارداد

از نظر قانون مدنی تفاوت ابطال و بطلان چیست؟ بطلان معامله به معنای فاسد بودن معامله از ابتدا است. به عبارت دیگر در صورتی که یکی از شرایط اساسی عقد در زمان انعقاد قرارداد موجود نباشد، معامله از ابتدا باطل بوده و اصطلاحاً بطلان یافته است. نتیجه بطلان معامله این است که در صورت بطلان معامله، هیچ اثری در هیچ زمان، نسبت به توافقات صورت گرفته میان طرفین ایجاد نخواهد شد.

در مقابل ابطال قرارداد به معنای این است، که نخست عقد سالمی ایجاد گردیده است. سپس به دلیل از دست دادن یکی از شرایط قانونی آن، به حکم دادگاه قرارداد ابطال می گردد. در نتیجه اگر ملک مورد معامله در زمان ابطال قرارداد منافعی داشته باشد، آن منافع متعلق به خریدار (مالک دوم) می باشد. چرا که او از ابتدا عقد صحیحی را منعقد کرده ولی در ادامه، شرایط اساسی صحت معامله را از دست داده است.

موارد اعلام بطلان معامله

همانطور که اشاره شد موارد اعلام بطلان معامله وقتی محقق می گردد که یکی از شرایط اساسی معاملات، در زمان انعقاد عقد موجود نباشد. شرایط اساسی معامله به موجب ماده 190 قانون مدنی از قرار زیر است:

• قصد و رضای طرفین
• اهلیت طرفین
• موضوع معین که مورد معامله باشد
• مشروعیت جهت معامله

از نظر عملی اصلی ترین تفاوت ابطال و بطلان چیست؟ اگر در دادگاه صلاحیت دار اثبات گردد که هر یک از شرایط بالا در هنگام انعقاد قرارداد موجود نبوده، حکم به بطلان معامله صادر می شود. حکم بطلان معامله یک حکم اعلامی است. اعلامی بودن حکم به این معناست که دادگاه با صدور حکم بطلان، خبر از باطل بودن معامله از همان ابتدا می دهد، و در واقع چیز جدیدی را انشا نمی کند. در مقابل حکم اعلامی، حکم انشایی قرار دارد، حکم به ابطال معامله یک حکم انشایی است.

بیشتر بخوانید: وکیل ابطال سند رسمی

تفاوت ابطال و بطلان رای داور

در مورد رای داور، ابطال وقتی محقق می گردد که هر دو طرف با توافق همدیگر، رای داور را نادیده بگیرند و توافق کنند که آن را اجرا نکنند. بطلان رای داور در صورتی است که در دادگاه ثابت شود یکی از شرایط قانونی داوری موجود نبوده است.

بطلان معامله به دلیل فقدان قصد

مطابق با ماده 190 قانون مدنی اصلی ترین شرط انعقاد یک معامله وجود قصد و رضایت طرفین است. قصد به معنای اراده یک فرد است مبنی بر این که با توافق دیگری نسبت به ایجاد یک اثر حقوقی تعامل می کند. شرط ضروری وجود قصد، عاقل و بالغ بودن شخصی است که مبادرت به اعمال حقوقی می نماید. بنابراین در صورتی که ثابت شود، یکی از طرفین معامله در هنگام انعقاد قرارداد مجنون بوده است، حکم به بطلان معامله صادر می شود. همچنین است در صورتی که ثابت شود یکی از طرفین معامله مجبور به انجام معامله شده است.

اعلام بطلان معامله مالی است یا غیر مالی؟

اعلام بطلان معامله یک دعوای غیر مالی است، چرا که موضوع آن مال نیست، بلکه اعلام ابطال یک عمل حقوقی ناقص است. بنابراین در هنگام ارائه دادخواست اعلام بطلان معامله به دادگاه، پرداخت هزینه دادرسی، مطابق با دعاوی غیر مالی محاسبه و دریافت می شود.

ماده قانونی بطلان معامله

مطابق با ماده 210 قانون مدنی در صورتی که هر کدام از طرفین در هنگام معامله اهلیت قانونی برای انجام معامله نداشته باشند، دادگاه حکم به بطلان معامله صادر می کند. علاوه بر این به موجب ماده 217 قانون مدنی در صورتی که هر کدام از طرفین در مورد موضوع معامله اشتباه کرده باشند، حکم به بطلان معامله صادر می شود.

به طور کلی موارد صدور حکم به بطلان معامله متعدد است و از دیگر موارد بطلان معامله می توان به نامشروع بودن جهت معامله اشاره کرد، البته با این شرط که جهت نامشروع در معامله ذکر شده باشد. مواد مجزای قانون مدنی هر یک در مقام بیان پاسخی برای این پرسش می باشند که تفاوت ابطال و بطلان چیست؟

نمونه دادخواست بطلان معامله

برای این که دریابیم در نگاه دادگاه تفاوت ابطال و بطلان چیست؟ می بایست نخست با دادخواست بطلان معامله آشنا شویم. شرح یک نمونه دادخواست بطلان معامله می تواند به صورت زیر باشد:

«اینجانب ... در تاریخ ... در مکان ... با جناب خوانده، در خصوص فروش یک ظرف شیشه ای توافق کردیم. قرار شد در تاریخ ... و در مکان ... ایشان نسبت به پرداخت مبلغ ... به عنوان ثمن معامله اقدام نمایند. در مقابل اینجانب متعهد گردیدم پس از دریافت ثمن، ظرف را به خریدار تحویل دهم. در روز انجام تعهد، معلوم شد خریدار اصلی برادر دوقلوی ایشان است. با توجه به وقوع اشتباه در طرف معامله، خواهشمند است نسبت به صدور حکم بطلان معامله مبادرت نمایید. »

آثار حکم به بطلان دعوی

بطلان دعوی نیز یکی دیگر از موارد بطلان است. در صورتی که شرایط اساسی برای تقدیم دادخواست، از قبیل ارائه نشانی خواهان و خوانده، ارائه دلایل و مستندات و ... را رعایت نکرده باشد، قرار بطلان دعوی صادر می گردد. همچنین است در صورتی که خواهان پیش از پایان یافتن دادرسی درخواست استرداد دعوا را داشته باشد، قرار بطلان دعوی صادر می شود.

[xyz-ihs snippet="ebtalobatlan"]

تلفن های تماس جهت مشاوره با وکیل در حامیان عدالت

(۱۰ خط ) ۰۲۱۴۴۸۵۰۳۳۵📞  ۰۲۱۴۴۸۷۲۲۳۰ 📞  ۰۲۱۴۴۸۷۲۲۳۱ 📞