تعداد زیادی از خانم ها هنگام جدایی حاضر می شوند مهریه خود را با توجه به شرایط، ببخشند اما گاهی این سوال پیش می آید که آیا امکان رجوع به مهریه و دریافت مهریه ی بخشیده شده وجود دارد؟
به این شرایط رجوع به مهریه گفته می شود که یعنی شرایطی فراهم باشد که زن بتواند مهریه خود را با وجود بخشیده شدن، دریافت نماید.
امروزه بسیاری از زوجین مهریه را به صورت سکه های بهار آزادی تعیین می کنند که در این صورت مهریه دینی محسوب می شود. اما برخی از زوجین هم مهریه را به صورت زمین یا ملک مشخص می نمایند که در این صورت مهریه عینی به شمار می رود. حال بخشیدن مهریه را از چند منظر می توان بررسی کرد که در ادامه به توضیح موارد مختلف رجوع به مهریه می پردازیم.
همانطور که گفته شد منظور از بذل مهریه، بخشیدن مهریه است. بخشش مهریه به طور کلی به سه صورت انجام می شود، یعنی ابراء، هبه و اقرار به دریافت مهریه.
ابراء به این معنا است که زن، مرد را کاملا از پرداخت مهریه، بری اعلام می کند و مرد دیگر برای پرداخت مهریه تکلیفی نخواهد داشت. به این صورت دیگر برای مرد، اجباری به پرداخت مهریه نبوده و این وظیفه کاملا از او ساقط می شود. به همین دلیل است که در این شرایط زن دیگر نمی تواند برای دریافت مهریه ی بخشیده شده رجوع کند. مهریه های دینی (یعنی مهریه هایی که به صورت سکه یا وجه نقد هستند)، شامل مقررات مربوط به ابراء می شوند. به همین دلیل اگر تمام مهریه یا بخشی از آن به مرد بخشیده شود، دیگر امکان رجوع به مهریه نخواهد بود.
هبه از لحاظ لغوی به معنای انتقال مالکیت چیزی به فردی دیگر، بدون دریافت هزینه است. در این شرایط زن اقرار می کند که مهریه خود را می بخشد و در واقع آن را به خود مرد واگذار می کند. نکته مهم اینجاست که هبه قابل رجوع است، مگر اینکه زن حق رجوع به آن را از خود سلب کرده باشد. معمولا مهریه های عینی در این دسته قرار می گیرند و مهریه های دینی که شامل وجه نقد یا سکه باشند، مشمول مقررات مربوط به ابراء هستند، حتی اگر در سند مربوط به بخشش، به عنوان هبه ذکر شده باشند.
هبه به دو دسته تقسیم می شود، یعنی هبه ی معوض و هبه ی غیر معوض. هبه ی غیرمعوض به این معناست که زن مهریه خود را بدون اینکه چیزی در مقابل طلب کند، می بخشد اما هبه ی معوض یعنی زن در مقابل بخشیدن مهریه، چیزی دریافت کند. حال این می تواند حق طلاق توافقی یا غیره باشد. هبه ای که قابل رجوع است، هبه ی غیرمعوض است و زن نمی تواند به هبه ی معوض رجوع نماید.
اگر بخشش مهریه در دفاتر رسمی ثبت اسناد هم ثبت شده باشد، باز زن می تواند برای رجوع به مهریه اقدام نماید. البته اگر ابراء و یا بخشش طلب صورت گرفته باشد امکان رجوع به مهریه وجود ندارد. پس می توان گفت به جز شرایط خاصی، امکان رجوع به مهریه برای زن هست.
رجوع به مهریه در طلاق توافقی
حال اگر زن مهریه خود را بخشیده باشد آیا می تواند برای رجوع به مهریه و دریافت آن اقدام نماید؟ پاسخ این سوال بله است اما طبق شرایط مشخصی که در ادامه به بررسی آنها می پردازیم.
طلاق توافقییکی از انواع طلاق است که همانطور که از نامش پیداست، در آن زن و شوهر هر دو برای طلاق و جدایی رضایت دارند. در طلاق توافقی باید طرفین در مورد موارد مختلفی به توافق برسند که احتمالا مهمترین آنها مهریه و حضانت فرزندان است که ما در این مقاله به بررسی مورد اول، یعنی مهریه می پردازیم.
بسیاری از افراد اینطور تصور می کنند که در طلاق توافقی زن مجبور است مهریه خود را ببخشد اما اینطور نیست. در طلاق توافقی برای زن اجباری به بخشیدن مهریه نیست اما او می تواند با توجه به توافقات صورت گرفته بین طرفین، مهریه را تمام و کمال بخشیده و یا از دریافت بخشی از آن صرف نظر نماید.
زوجین باید پیش از شروع دادرسی در مورد این مسائل به توافق رسیده باشند و نتیجه ی توافقات خود را ثبت کرده و به دادگاه ارائه نمایند.
در چنین شرایطی، ممکن است زن حاضر شود در قبال گرفتن طلاق، مهریه خود را ببخشد و از دریافت آن صرف نظر کند. احتمالا عبارت “مهرم حلال، جانم آزاد” را شما هم شنیده باشید. در این شرایط زن طبق توافقات صورت گرفته مهریه خود را می بخشد اما همچنان امکان رجوع به مهریه وجود دارد.
مهریه در دوران عده
پس از صدور حکم طلاق دوران عده برای زن شروع می شود که چیزی بین 3 تا 4.5 ماه است. اگر زن در این دوران قصد رجوع به مهریه را داشته باشد، حکم طلاق باطل نخواهد شد ولی مرد هم می تواند درخواست رجوع به ازدواج دهد و اگر زن قبول کند و دوباره به ازدواج رجوع نماید، دوباره رابطه ی زوجیت بین آنها برقرار خواهد بود اما اگر زن رجوع به ازدواج را قبول نکند، طلاق قطعی می شود و حق دریافت مهریه هم برای زن باقی می ماند.
البته این در صورتی مقدور خواهد بود که دوران عده برقرار باشد و زن یائسه یا باکره نباشد. در نتیجه ی همین موضوع است که در هنگام جاری ساختن صیغه طلاق در در دفاتر ثبت رسمی، زن این حق برای رجوع به مهریه را از خود سلب می کند چون در این صورت دیگر امکان رجوع به مهریه وجود نخواهد داشت.
اگر زن اقرار کرده باشد که مهریه را دریافت کرده است دیگر مقدور نخواهد بود که این ادعا را پس گرفته و ادعای رجوع به مهریه کند. به همین دلیل است که بسیاری از دفترخانه های رسمی از ثبت مواردی مانند ابراء مهریه، بذل مهریه و یا اقرار به دریافت آن خودداری می کنند چرا که مسئولیت بزرگی برایشان ایجاد می کند.
در نتیجه آنها تنها در صورتی چنین مواردی را ثبت می کنند که یکی از بستگان یا نزدیکان زوجه نیز به عنوان شاهد حضور داشته باشد تا مطمئن شوند که برای زوجه اجباری در بخشش مهریه یا ابراء و یا اقرار به دریافت آن وجود نداشته باشد.
مشورت با یک وکیل خانواده یا یک وکیل مهریه می تواند کمک کند به خوبی شرایط خود را بررسی کرده و بهترین تصمیم را در مورد مهریه اتخاذ نمایید.
