نفقه اقارب چیست؟مرداد 26, 1402

اقارب به اشخاصی اطلاق می‌شود که در روابط خانوادگی نسبت به یکدیگر مرتبط هستند. این رابطه می‌تواند به دو صورت صعودی (مانند پدر و پدربزرگ) و یا نزولی (مانند فرزند، نوه و نتیجه) باشد. در این باره تفاوتی بین اقارب نسبی صعودی یا نزولی وجود ندارد و همچنین وجود یا عدم وجود واسطه‌ای مثل پدر و نوه هم تأثیری بر وظیفه پرداخت نفقه ندارد.

بیشتر بخوانید: حداقل و حداکثر نفقه در سال 1402 به چه صورت است؟

با استناد به قانون مدنی، اصطلاح “اقارب” به افرادی اطلاق می‌شود که از لحاظ خونی به یکدیگر متصل هستند، به عبارت دقیق‌تر، کسانی که از هم متولد نشده‌اند مانند خواهر و برادر، خاله و خواهرزاده یا عمو و برادرزاده، قانوناً به انفاق یکدیگر ملزم نیستند.

در نتیجه،نفقه اقارب به معنای وظیفه پرداخت نفقه در این موارد به افرادی اشاره دارد که از لحاظ نسبیت با یکدیگر متصل بوده و از نظر قانونی تنها این دسته از اقارب مکلف به پرداخت نفقه به یکدیگر هستند.

گرچه از نظر اخلاقی پیشنهاد می‌شود که افراد ثروتمند به افراد فقیرتر خانواده‌شان کمک کنند، اما این موضوع از لحاظ قانونی یک الزام محسوب نمی‌شود و تعهد نفقه تنها بر اساس شرایط و مقررات قانون مرتب می‌شود.

شرایط نفقه‌ی اقارب

در رابطه با نفقه اقارب دو شرط مهم وجود دارد:

فقر و ناتوانی مالی دریافت‌کننده:

بر اساس ماده ۱۱۹۷ قانون مدنی، فردی مستحق نفقه است که به دلیل نداشتن توانایی مالی و قادری به تأمین هزینه‌های ضروری زندگی خود از طریق شغل مناسب نباشد. اگر فرد نه تنها نیازمندی مالی داشته باشد، بلکه همچنین نتواند این نیاز را از طریق شغل مناسب برطرف کند، به او نفقه تعلق می‌گیرد.

تمکن و استطاعت مالی پرداخت‌کننده نفقه:

بر اساس ماده ۱۱۹۸ قانون مدنی، کسی ملزم به پرداخت نفقه است که تمکن و توانایی مالی برای پرداخت نفقه را داشته باشد، به طوری که این پرداخت برایش مشکل و مضیقه‌آور نباشد. تعهدات و وضع زندگی فرد در جامعه در این مورد مورد توجه قرار می‌گیرد.

این شرایط به اصطلاح به دایره شرایط نفقه‌ی اقارب اضافه می‌کنند. این ماده‌ها تأکید دارند که فقط وقتی که شخص دریافت‌کننده نفقه ناتوانی مالی داشته باشد و از شغلی مناسب برای تأمین نیازهای زندگی خود محروم باشد و همچنین شخص پرداخت‌کننده نفقه تمکن مالی داشته باشد و پرداخت نفقه برای او مشکلی ایجاد نکند، الزام به پرداخت نفقه اعمال می‌شود.

در این حالت‌ها، شرط دومی به شرط اولی اضافه می‌شود تا مطمئن شود که هر دو طرف در شرایط مناسبی قرار دارند و انصاف در اجرای نفقه حاکم باشد.

تفاوت‌های نفقه اقارب و نفقه زوجیت

نفقه زوجیت:

• تمکن مالی مرد شرطی برای پرداخت نفقه نیست. مرد باید به هر حال نفقه زن خود را پرداخت کند.
• توان مالی زن در نفقه زوجیت تأثیری ندارد؛ حتی اگر زن دارای درآمد باشد، مستحق دریافت نفقه است.
• زن می‌تواند نفقه گذشته خود را از شوهر خود مطالبه کند و مرد در این صورت به طور مالی مدیون زن می‌شود.
• مرد به تنهایی موظف به پرداخت نفقه زن است.

نفقه اقارب:

• برای پرداخت نفقه اقارب، تمکن مالی نفقه‌دهنده ضروری است.
• نفقه اقارب تنها به افرادی پرداخت می‌شود که از لحاظ مالی ناتوانی دارند و نمی‌توانند هزینه‌های زندگی خود را تأمین کنند.
• امکان مطالبه نفقه گذشته وجود ندارد و تنها نفقه زمان حال مورد مطالبه قرار می‌گیرد.
• نفقه اقارب از طرف‌های دوطرفه تعهد می‌شود و هر فردی که تمکن مالی داشته باشد، می‌تواند به فرد ناتوان نفقه پرداخت کند.
• در نفقه اقارب، اولویت براساس دین‌ها و مذاهب تعیین نمی‌شود.

در مورد نفقه زوجیت، هدف اصلی پشتیبانی و تمکین زن در زندگی از سوی شوهر است. در مقابل، نفقه اقارب به منظور رفع مشکلات اقتصادی و کمک به افراد ناتوان از لحاظ مالی در خانواده اعمال می‌شود.

مجازات عدم پرداخت نفقه اقارب 

با توجه به ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده، در صورتی که فردی توان مالی کافی داشته باشد و به نقض تعهد پرداخت نفقه زن خود بپردازد و از این وظیفه امتناع کند، می‌تواند به حبس تعزیری درجه شش محکوم شود. علاوه بر این، در هر صورت، امکان تعقیب کیفری نیز وجود دارد که معمولاً نیاز به شکایت از طرف شاکی خصوصی دارد.

بیشتر بخوانید:

نفقه چند ماه زندانی دارد و در چه ‏شرایطی؟

حکم جلب برای ندادن نفقه چیست؟

ضمانت اجرای حقوقی نیز به معنای اجرای مجبورانه نفقه از طریق اموال فرد متخلف می‌باشد. افراد واجب النفقه در صورت محکومیت فرد به عدم پرداخت نفقه، می‌توانند با استفاده از اموال او، نفقه را مطالبه کنند. این روش به انتزاعی به اجرای اجباری حقوق می‌پردازد و از اموال متخلف تأمین می‌شود. لطفاً توجه داشته باشید که مطالبه نفقه گذشته اقارب دارای جایگاه قانونی نمی‌باشد و تنها زوجه مجاز به این مطالبه است.

تلفن های تماس جهت مشاوره با وکیل خانواده

(۱۰ خط ) ۰۲۱۴۴۸۵۰۳۳۵📞  ۰۲۱۴۴۸۷۲۲۳۰ 📞  ۰۲۱۴۴۸۷۲۲۳۱ 📞