اخذ داور جهت داوری پرونده
عناوین اصلی این مقاله :
داوری از موضوعاتی و مباحثی است که در کشورهای توسعه یافته کاملا پذیرفته شده و رایج است و به عنوان یک شغل یا تخصص محسوب می شود. منظور از داوری از نظر حقوقی، فصل خصومت و رفع اختلاف میان اصحاب دعوی، توسط شخص حقیقی یا حقوقی ای غیر از قاضی است که این داور با رضایت طرفین انتخاب می شود و بدون رعایت تشریفات رسمی، داوری را انجام می دهد. در این مطلب سایت حقوقی حامیان عدالت برای کسانی که قصد انتخاب داور برای پرونده خود را دارند توضیحاتی در این زمینه ارائه می دهد.
در مواردی که طرفین یک قرارداد در هنگام اجرای قرارداد با اختلاف و مشکلی مواجه می شوند قبل از هر نوع اقدام حقوقی و ارجاع امر به قانون و دادگاهی، اختلاف خود را نزد داور مورد توافق طرفین یا داوری که از قبل در قرارداد مشخص شده، می برند و نظر داور را ملاک عمل خود قرار می دهند و می پذیرند.
در قانون آیین دادرسی مدنی طی مواد ۴۵۴ تا ۵۰۱ به موضوع تعیین داور پرداخته شده است. داور می تواند، یک شخصیت حقیقی باشد یا یک شخصیت حقوقی مانند یک شرکت یا موسسه که طرفین قرارداد آن شرکت یا موسسه را به عنوان داور مشخص نموده اند، باشد.
انتخاب داور توسط طرفین در هر مرحله ای از قرارداد می تواند انجام بگیرد از جمله در زمان انعقاد قرارداد، زمان اجرای مفاد قرارداد و یا پس از اجرا و زمان بروز اختلاف و طرح دعوی در دادگاه نیز طرفین می توانند داور انتخاب کنند.
البته باید توجه داشت که برخی از دعاوی قابل ارجاع به داوری نیستند. این موارد در ماده ۴۷۸ قانون آئین دادرسی مدنی نامبرده شده است. به عنوان مثال: امور کیفری، دعاوی مربوط به اصل نکاح و فسخ آن، دعاوی طلاق و طلاق توافقی، دعاوی ورشکستگی و دعاوی دیگر از این نوع، دعاوی هستند که نمی توان با مراجعه به داوری آن ها را حل و فصل نمود.
همچنین طرفین باید دقت داشته باشند که، داورانی را انتخاب کنند که از به طور کامل در جریان قوانین و مقررات داوری باشند، چرا که انتخاب داور نابلد و نامناسب می تواند منجر به صرف وقت و هزینه بیشتر برای طرفین شود. لذا توصیه می شود در مواردی که طرفین در متن قراداد بر مراجعه به داور توافق می کنند از انتخاب اشخاص ناآگاه به مسائل حقوقی خودداری نمایند و داوران خود را از افراد حقوقی با تجربه انتخاب نمایند.
انواع داوری
داوری می تواند به دو نوع، اختیاری و اجباری باشد. داوری اختیاری، در شرایطی است که قراردادی بین طرفین منعقد می شود و در متن قرارداد و یا در توافقنامه جداگانه ای ذکر می شود که در صورت بروز اختلاف، مشکل از طریق مراجعه به داور یا داوران منتخب حل و فصل شود.
در این حالت در زمان انعقاد قرارداد طرفین باید مواردی مانند مشخصات کامل داور یا داوران، تعداد داوران و سایر موارد لازم را به طور دقیق ذکر کنند.
داوری اجباری نیز مربوط به مواردی است که دادگاه حل مسئله را از طریق داوری به صلاح بداند و پرونده را برای حل اختلاف به داوری ارجاع دهد. در این حالت طرفین دعوی در حل و فصل آن نقشی ندارند و داوری توسط قانونگذار مشخص می شود به همین جهت داوری اجباری نامیده می شود.
اخذ قبولی از داور
با توافق طرفین یک پرونده برای ارجاع اختلاف به داوری، باید داور برای پرونده انتخاب و تعیین شود. مراجعه به داور در زمان بروز اختلاف، ممکن است به صورت توافق یا شرطی از قبل تعیین شده در زمان انعقاد قرارداد باشد و یا اینکه ممکن است توافق برای ارجاع امر به داور بعد از ایجاد اختلاف صورت بگیرد. در هر دو صورت، بعد از تعیین داور باید مرحله اخذ قبولی از داور انجام شود.
طبق قوانین و مقررات چندین فرض برای اشخاصی که اخذ قبولی از داور را بر عهده دارند، متصور است که شامل این موارد می شود:
هیئت داوری:
اگر طرفین برای انجام داوری بر هیئت داوری که معمولا از سه نفر (داور انتخابی طرف اول، داور انتخابی طرف دوم و داور مرضی الطرفین تشکیل شده است برای انجام داوری، توافق کرده باشند.
در این حالت، هریک از طرفین باید از داور اختصاصی خود قبولی را دریافت نماید و اخذ قبولی از داور مرضی الطرفین (سرداور) بر عهده دو طرف است. البته اقدام به اخذ قبولی از سرداور توسط یکی از طرفین نیز مورد قبول است.
طرفین:
اگر طرفین بر یک داور مرضی الطرفین توافق و تراضی نموده باشند در این شرایط وظیفه اخذ قبولی از داور بر عهده هر دو طرف است در این حالت نیز اخذ قبولی از داور توسط یکی از طرفین نیز کفایت می کند و نیازی به اقدام طرف دیگر نخواهد بود.
شخص ثالث:
اگر طرفین، انتخاب داور را به عهده شخص ثالث یا سومی، گذاشته باشند. در این حالت هر شخصی که از سوی طرفین، مسئول تعیین و انتخاب داور شده است شخص ثالثی است که باید مرحله اخذ قبولی از داور را انجام دهد.
دادگاه:
اگر طرفین، انتخاب داور را بر عهده دادگاه یا شعبه خاصی از دادگاه گذاشته باشند، در این حالت، دادگاه پس از تعیین داور باید اقدام به اخذ قبولی از داور نماید.
سازمان یا موسسه داوری:
در حالتی که طرفین یک سازمان یا موسسه داوری را مسئول تعیین داور نموده باشند این موسسه یا سازمان داوری باید پس از تعیین داور، مرحله اخذ قبولی از داور را نیز انجام دهد.
حکم قانون:
علاوه بر مواردی که گفته شد، مواردی که به حکم قانون، دخالت دادگاه در تعیین داور لازم است، اخذ قبولی از داور نیز بر عهده دادگاهی است که داور را تعیین کرده است.
نحوه قبول داوری از سوی داور
قبول داوری از سوی داور به اشکال مختلفی می تواند انجام بگیرد از جمله:
- به صورت کتبی و با آگاهی کامل داور از مفاد قرارداد، به این صورت که داور با امضای قرارداد داوری یا ذیل شرط داوری، قبول داوری را بصورت کتبی می پذیرد.
- یا اینکه داور می تواند طی اعلامیه یا تایید مستقلی نسبت به قبول داوری، اعلام نظر نماید.
- همچنین قبول داوری می تواند به صورت عملی، انجام شود. به عنوان مثال داور منتخب با دعوت طرفین به جلسه رسیدگی یا تنظیم قرارنامه داوری نماید و با حضور طرفین در جلسه و امضای قرارنامه به طور عملی قبول داوری را می پذیرد.
با توجه به مطالب گفته شده، تعیین داور به تنهایی، برای داور ایجاد تکلیف نمی کند و زمانی مکلف به انجام داوری است که برای انجام داوری، قبول انجام داوری را کتبا یا عملا بر عهده بگیرد.
جهت سهولت طرفین توصیه می شود که همزمان با تعیین داور و در همان قرارداد یا شرط داوری، اخذ قبولی از داور را انجام دهند و مشخصات داور را نیز دریافت کنند.
مزایای حل و فصل دعوی توسط داور
از مزایای ارجاع اختلافات به داوری این است که این روش برای حل و فصل اختلافات مالی و قراردادی و .. هزینه کمتری نسبت به طرح دعوی در محاکم قضائی برای طرفین دارد.
مزیت دیگر اینکه الزامی به رعایت تشریفات دادرسی در این حالت نیست و از سوی دیگر ارتباط طرفین با داور یا داوران بهتر انجام می گیرد.
همچنین رسیدگی و بررسی مساله توسط داور یا داوران راحت تر انجام می شود و معمولا با صرف زمان کمتر، نتیجه بهتری نیز به دست می آید و طرفین با مشکل اطاله دادرسی نیز مواجه نمی شوند.
همچنین با توجه به اینکه طرفین خودشان داور را انتخاب می کنند، پذیرش رای داور برای طرفین راحت تر می شود و داور نیز تلاش می کند تا بین طرفین دعوی سازش برقرار کند و مشکل را به آرامی حل و فصل نماید. بنابراین مراجعه به داور در مواردی که امکان حل و فصل دعوا با مراجعه به داور وجود دارد یکی از بهترین راه حل هایی است که طرفین قرارداد می تواند از آن استفاده کنند و نباید از این امکان غافل شوند.
