مبیع چیست؟ (در حقوق ایران)شهریور 20, 1401

بایع و مبیع چیست؟

در نوشتار حاضر به این موضوع پرداخته ایم که بایع و مبیع چیست؟ بایع و مبیع از ارکان عقد بیع به شمار می روند. بایع همان فروشنده است و مبیع، مورد معامله می باشد. به موجب مواد گوناگون قانون مدنی، شرایط خاصی برای طرفین معامله اعم از بایع و خریدار، و همچنین مورد معامله یا همان مبیع تعیین گردیده است.

بایع (فروشنده) یکی از طرفین معامله به شمار می آید و معامله با قصد او و توافق با خریدار محقق می گردد. مطابق با قانون مدنی بایع می بایست اهلیت معامله داشته باشد. منظور از اهلیت، بلوغ، عقل، قصد و اختیار است که در صورت فقدان هر یک از اینها، عقد بیع از حالت صحت خارج می شود.

بیشتر بخوانید: وکیل بیع صرف

توافق میان بایع و خریدار اصولاً با انجام ایجاب و قبول، میان طرفین صورت می گیرد. منظور از ایجاب پیشنهاد فروش مبیع در ازای مبلغی معین می باشد که ممکن است توسط بایع یا خریدار مطرح گردد. چنانچه طرف ایجاب، با شرایط آن موافق باشد، با قبول معامله، عقد محقق می گردد.

دادخواست الزام به تحویل مبیع و مطالبه خسارت

اکنون که دانستیم مبیع چیست؟ به بررسی راهکارهای قانونی برای تحویل مبیع می پردازیم. دادخواست الزام به تحویل مبیع و مطالبه خسارت، توسط خریدار و بر علیه بایع مطرح می گردد. این دادخواست در شرایطی مطرح می گردد که علی رغم وظیفه قانونی بر تحویل مبیع، بایع از تحویل آن به خریدار یا نماینده او خودداری نماید. اصلی ترین شرط برای تنظیم دادخواست الزام به تحویل مبیع از طرف خریدار این است که بایع باید نسبت به مبیع حق حبس نداشته باشد، یعنی خریدار می بایست ثمن معامله را پرداخت کرده باشد.

بنابراین خریدار تا پیش از این که تمام بهای مبیع را پرداخت کند، حق طرح دعوی علیه بایع را نخواهد داشت. چنانچه پیش از تحویل مبیع توسط بایع، مبیع در دست بایع تلف شود، معامله منفسخ می گردد. در نتیجه اگر بایع ثمن معامله را دریافت نموده باشد، می بایست آن را به خریدار مسترد نماید.

تحویل مبیع یعنی چه؟

تحویل مبیع، یکی از اصلی ترین تعهدات بایع در عقد بیع است که باید آن را انجام دهد. در واقع غرض اصلی از قرارداد بیع این است که مبیع تحت تصرف خریدار درآید. در نتیجه قانونگذار مقررات خاصی را در قانون مدنی در مورد تحویل مبیع تعیین نموده است. یکی از نتایج این مقررات، وجود ضمان معاوضی برای خریدار است.

ضمان معاوضی به معنای این است که هر چند با انعقاد عقد بیع مبیع به مالکیت خریدار در می آید، لیکن چنانچه پیش از تحویل، مبیع تلف شود و از بین رود، معامله منفسخ شده و بایع می بایست مالی را که در ازای مبیع دریافت نموده به خریدار بازگرداند.

الزام به تحویل مبیع مالی است یا غیر مالی؟

تا اینجا به این دو پرسش پاسخ دادیم که مبیع چیست؟ و شیوه مطالبه و تحویل مبیع چگونه است؟ همانطور که گذشت، مبیع یکی از ارکان عقد بیع محسوب می شود. مبیع می بایست معین باشد و در عالم خارج بتوان آن را تشخیص داد. عقد بیع یکی از انواع عقود تملکی است، بنابراین با انعقاد بیع، مبیع به مالکیت خریدار در می آید و او می تواند هرگونه تصرفی در آن انجام دهد. چنانچه بایع از تحویل مبیع به خریدار امتناع کند یا مبیع را از دسترس خریدار خارج نماید، مسئولیت تضامنی دارد.

مسئولیت تضامنی بایع نسبت به مبیع به معنای این است که در هر صورتی که مبیع از بین رود، حتی اگر بدون دخالت بایع باشد، بایع موظف است مثل یا قیمت آن را به خریدار بپردازد.

با توجه به مطالب بالا، الزام به تحویل مبیع منقول از دعاوی مالی به شمار می رود. در نتیجه هنگام تقدیم دادخواست الزام به تحویل مبیع منقول، می بایست هزینه دادرسی مطابق با دعاوی مالی پرداخت شود.

مبیع در حقوق به چه معناست؟

در اینجا می خواهیم بدانیم در دنیای حقوق، معنای مبیع چیست؟ مبیع مال معینی است که به موجب عقد بیع به فروش می رود. اقتضای ذات عقد بیع، انتقال مالکیت مبیع از کیسه دارایی بایع به کیسه دارایی خریدار است. مطابق اصول و قوانین حقوقی، مبیع باید مالیت یا ارزش اقتصادی داشته باشد. بنابراین هوا یا نور خورشید را نمی توان به عنوان مبیع فروخت، چرا که مالیت ندارند و قابل ارزش گذاری اقتصادی نیستند.

ویژگی های اصلی مبیع چیست؟ در عقد بیع، مبیع می بایست معین و مشروع باشد. در نتیجه اشیای نامعین نمی تواند به عنوان مبیع در عقد بیع قرار داده شود. برای مثال نمی توان تعدادی نامعین گوشی همراه را به مبلغ صد میلیون تومان فروخت. در چنین مواردی بیع به استناد معلوم نبودن مبیع، باطل است. چنانچه مبیع شی نامشروعی مثل نوشیدنی های الکلی، ابزار آلات قمار و … باشد، نیز معامله به دلیل نامشروع بودن مورد معامله، باطل است.

از جمله دیگر ویژگی های مبیع می توان به این اشاره کرد که مبیع در مقابل ثمن قرار می گیرد. به عبارت دیگر در صورتی که ثمن تعیین نگردیده باشد، مبیعی وجود ندارد که مورد معامله قرار گیرد. مبیع و ثمن هر دو از ارکان معامله به شمار می روند و ثمن می بایست در ازای دریافت مبیع پرداخت شود. منظور از ثمن همان بهای قراردادی است که در غالب موارد به شکل پول و وجه رایج پرداخت می گردد.

تحویل مبیع فرع بر مالکیت

منظور از این که تحویل مبیع فرع بر مالکیت است این می باشد که به محض انعقاد قرارداد بیع، با توجه به تملیکی بودن این عقد، مبیع به مالکیت خریدار در می آید، هرچند همچنان در تصرف بایع باشد. بنابراین در مواردی از قبیل فروش اقساطی که برای بایع حق حبس ایجاد می شود، با این حال مالکیت مبیع برای خریدار است، بنابراین خریدار می تواند در مبیع تصرفات حقوقی و قانونی از قبیل فروش یا وصیت داشته باشد.

در مواردی که بایع حق فسخ ندارد، اگر از تحویل مبیع به خریدار خودداری کند، خریدار می تواند علیه او در دادگاه، دعوای حقوقی طرح کرده و تحویل مبیع و خسارات تادیه آن را مطالبه نماید.

تسلیم مبیع مالی غیر منقول

تسلیم مبیع با توجه به نوع مبیع متفاوت است. برای مثال در صورتی که مبیع یک کبوتر باشد، تحویل مبیع به صورت دست به دست شدن آن انجام می گیرد. همچنین در صورتی که مبیع یک رایانه شخصی باشد، تحویل آن به این صورت است که علاوه بر تسلیم آن به خریدار، بایع می بایست رمز ورود و دیگر اطلاعات مورد نیاز برای استفاده از رایانه را در اختیار خریدار قرار دهد.

در اینجا پرسش این است که اگر مبیع مال غیر منقولی باشد، راهکار قانونی تحویل مبیع چیست؟ در پاسخ به این پرسش به طور کلی می بایست به این نکته اشاره نمود که تشخیص چگونگی تحویل مبیع، در مورد اشیاء گوناگون به صورت عرفی صورت می گیرد. در خصوص اموال غیر منقول از قبیل زمین، خانه، آپارتمان و … نیز تحویل مبیع حسب مورد ممکن است متفاوت باشد.

برای مثال در صورتی که ملک مجللی با سیستم امنیتی پیشرفته برای ورود و خروج، مبیع باشد، تحویل آن با در اختیار گذاشتن رمزهای ورودی و … انجام می گیرد. حداقل اقدام برای تحویل اموال غیر منقولی که به عنوان مبیع قرار می گیرند، تخلیه نمودن آنها است. علاوه بر تخلیه، بایع می بایست امکانات و اطلاعات لازم برای استفاده از ملک را در اختیار خریدار قرار دهد.

تلفن های تماس جهت مشاوره با وکیل در حامیان عدالت

(۱۰ خط ) ۰۲۱۴۴۸۵۰۳۳۵📞  ۰۲۱۴۴۸۷۲۲۳۰ 📞  ۰۲۱۴۴۸۷۲۲۳۱ 📞