مهریه عندالاستطاعه نوعی از مهریه است که در آن مرد تنها در صورتی ملزم به پرداخت مهریه خواهد بود که توانایی و استطاعت مالی پرداخت آن را داشته باشد.
مهریه یکی از حقوق مالی است که به زنان تعلق می گیرد و به لحاظ عرفی، یک هدیه است که از طرف من به زن داده می شود.
مطابق قوانین مدنی از لحظه ی جاری شدن عقد بین زوجین، زن می تواند در هر زمان که بخواهد برای دریافت مهریه اقدام نماید. به این نوع از مهریه، مهریه عندالمطالبه گفته می شود. اما نوع دیگری از مهریه هم وجود دارد که به آن عندالاستطاعه گفته می شود و همانطور که گفته شد، مهریه عندالاستطاعه به این معنا است که تنها در صورتی زن می تواند برای طلب مهریه از مرد اقدام نماید که مرد استطاعت مالی پرداخت آن را داشته باشد و زن بتواند این استطاعت یا توانایی مالی او را اثبات نماید.
در ادامه ی این مطلب می خواهیم به بررسی تفاوت های بین مهریه ی عندالمطالبه و عندالاستطاعه می پردازیم.
مهریه عندالاستطاعه
عناوین اصلی این مقاله :
مواد 1087 تا 1101 قوانین مدنی کاملا به مهریه اختصاص داده شده اند. طی این مواد توضیح داده شده است که مهریه انواع مختلفی دارد که عبارتند از مهرالمسمی، مهرالمثل و مهرالمتعه.
مهریه در گذشته صرفا عندالمطالبه بود و زن در هر زمان که می خواست می توانست برای دریافت آن اقدام نماید. اما اخیرا نوع دیگری از مهریه به وجود آمده که به آن مهریه عندالاستطاعه گفته می شود و کاملا مخالف مهریه عندالمطالبه است.
مهریه مثل یک قرارداد خصوصی بین زن و شوهر و به همین دلیل در صورتی که خلاف قانون نباشد، معتبر خواهد بود. حال مهریه عندالاستطاعه این قرارداد را به صورتی تغییر می دهد که این قرارداد تنها در صورتی قابل اجرا باشد که مرد توانایی پرداخت آن را داشته باشد.
زنی که مهریه اش عندالمطالبه باشد می تواند در هر زمانی برای دریافت آن اقدام نماید ولی اگر مهریه عندالاستطاعه باشد، نمی تواند چنین کاری کند مگر اینکه بتواند لیست اموال مرد را ارائه کرده و ثابت کند که او تمکن مالی پرداخت آن را دارد.
به وجود آمدن این نوع از مهریه سبب شده است تا در عقدنامه دو گزینه برای مهریه وجود داشته باشد، یکی عندالمطالبه و دیگری عندالاستطاعه. علت اضافه کردن این نوع از مهریه این است که مواقع بسیاری وجود داشته که در آن مهریه عندالمطالبه بوده ولی مرد توانایی پرداخت آن را نداشته است و به همین دلیل به زندان می افتد.
نحوه اثبات استطاعت
برای دریافت مهریه عندالاستطاعه زن باید توانایی مرد در پرداخت مهریه را ثابت کند. هنوز در مورد مهریه عندالاستطاعه ابهاماتی وجود دارد چرا که قانون جدیدی به شمار می رود و بخش هایی از آن روشن نیست.
برخی افراد تصور می کنند که مهریه عندالاستطاعه به نفع زنان نخواهد بود اما نمی توان گفت که این طور است. برخی از مهریه های تعیین شده آنقدر سنگین هستند که اگر مرد تا آخر عمر خود هم بخواهد مهریه پرداخت کند، باز تمام نمی شود.
در نتیجه مهریه عندالاستطاعه نه به نفع مرد است و نه به نفع زن، بلکه فقط صورت منطقی تری از دریافت مهریه به شمار می رود. هر چند همانطور که گفته شد زن برای دریافت این نوع از مهریه باید بتواند توانایی همسرش در پرداخت آن را اثبات نماید که این ممکن است کار زن را برای دریافت مهریه سخت تر کند.
شرایط دریافت مهریه عندالاستطاعه
زن برای دریافت مهریه عندالاستطاعه باید بتواند مالی به غیر از مستثنیات دین، در بین اموال مرد معرفی کند که در این صورت از طرف دادگاه یا اجرای ثبت، مال توقیف می شود. این مال می تواند مال منقول یا غیر منقول باشد. منظور از مال منقول خودرو و یا وجه نقد است و مال غیر منقول، ملک می باشد.
اگر مرد کارمند باشد با توجه به تعداد فرزندان، 4/1 یا 3/1 حقوق او توقیف می شود. نکته مهم در مورد مهریه عندالاستطاعه این است که در این نوع از مهریه امکان جلب مرد وجود ندارد و همچنین دادخواست اعسار از پرداخت مهریه نیز مطرح نمی شود.
این نکته نیز شایان ذکر است که پس از عقد نیز زن و مرد می توانند با توافق، مهریه عندالمطالبه را به عندالاستطاعه تبدیل کنند و یا برعکس.
روال قانونی مهریه عندالاستطاعه
اولین مرحله مراجعه ی خود زوجه یا وکیل او به دفتر رسمی ثبت ازدواج است. برای این کار حتما باید به دفتررسمی ثبت ازدواجی مراجعه شود که زوجین ازدواج خود را در آنجا ثبت کرده بودند.
مرحله ی بعدی صدور اجراییه است که به نشانی اعلامی زوج در عقدنامه فرستاده می شود. در ادامه واحد اجرای مهریه ی اداره ی ثبت وارد عمل شده و پیگیری پرونده را بر عهده می گیرد. دی صورتی که مالی در آن شهر برای توقیف معرفی شده باشد، توقیف می شود و حتی این امکان نیز وجود دارد که برای ممنوع الخروج کردن مرد اقدام کرد.
این موارد در شرایطی است که اموال مرد در شهر محل دفتر ثبت ازدواج باشد، در صورتی که اموال خارج از آن شهر باشند، باید از اداره ثبت اسناد آن شهر، تقاضای نیابت کرد.
در صورتی که مال توقیف شده از مستثنیات دینی نباشد، کارشناسی شده و به مزایده گذاشته خواهد شد و اگر با استعلام اموال زوج، مالی برای توقیف مشخص نشود، زوجین به دادگاه ارجاع داده خواهند شد. همانطور که گفته شد برای مهریه عندالاستطاعه امکان تقاضای جلب مرد وجود ندارد.
سخن آخر
با توجه به موارد گفته شده، مشاوره با وکیل در این شرایط بسیار اهمیت دارد. مهریه عندالاستطاعه تنها در صورتی قابل دریافت است که زن بتواند توانایی مالی مرد را اثبات نماید. به همین دلیل کمک گرفتن از یک وکیل مهریهمی تواند باعث شود که به موقع بتوان اموال مرد را توقیف کرده و به این شکل از انتقال اموال او به دیگران جلوگیری کرد.
عندالاستطاعه بودن مهریه به طور کلی تاثیر خاصی روی روال پرونده ندارد و مهم ترین نکته در مورد آن همین است که در صورتی که مهریه عندالاستطاعه باشد، قرار جلب مرد صادر نخواهد شد که به این صورت، تاثیر مثبتی دارد چرا که بسیاری از افراد صرفا به دلیل پرداخت نکردن مهریه به زندان می افتند.
